Przesilenie wiosenne to według chińskiej medycyny pora “złego wiatru”. Zmienna, zwodnicza, powodująca niekontrolowane wybuchy złości. W zachodniej hemisferze także uznajemy, że przesilenie wiosenne to okres, kiedy zmęczony zimą organizm jest bardziej podatny na przeziębienia i spadki odporności, a także zmiany nastroju.
W obu kulturach początek wiosny to jednak okres odrodzenia, budzenia się do życia, odzyskiwania sił witalnych. Od tysięcy lat, w tym okresie, ludzie odprawiali rytuały, aby powitać porę światła i duchowo przygotować się na przyjście wiosny. I nie mówimy tu tylko o dawnych pogańskich obrzędach, bo przecież jeszcze do niedawna (jakieś 20 lat temu), powszechne było topienie Marzanny!
Pory roku wciąż wyznaczają nasz rytm życia, a nasze ciała synchronizują się z Matką Naturą. Reagując choćby bólami głowy na nagłe zwiększenie ilości dziennego światła lub katarem siennym na kwitnące wokół rośliny.
Jak więc optymalnie wejść w wiosnę?
Przesilenie wiosenne - kiedy wypada w 2023 r.
Przesilenie wiosenne – kiedy dokładnie nastąpi w tym roku? Astrologicznie, patrząc na położenie słońca względem Ziemi, Równonoc wiosenna (Przesilenie) nastąpi 20 marca około godziny 22:30.
Co się wtedy dzieje?
Promienie słoneczne padają prostopadle na równik i są styczne do powierzchni obu biegunów. Półkula Północna i Południowa otrzymują dokładnie taką sama ilość promieni słonecznych. Dzień trwa dokładnie tyle co noc. A następnie zaczyna się wydłużać. I odtąd Półkula Północna będzie otrzymywać więcej światła. Półkula północna “zbliży się” do Słońca. A wszystko to jest możliwe dzięki temu, że Ziemia nachylona jest pod kątem 23 stopnie (Źródło).
Przesilenie wiosenne - objawy, jakie możesz odczuwać
Początek wiosny oznacza, że dni są coraz dłuższe i cieplejsze. Zwierzęta budzą się do życia wychodząc ze stanu hibernacji. Ludzie trochę też. Zimne i ciemne zimowe wieczory zmniejszają nasz poziom energii i aktywności fizycznej.
Metabolizm zwalnia. Brak światła słonecznego (i witaminy D) wpływa na nasz odczuwalny poziom energii.
W marcu, albo na przełomie marca i kwietnia pogoda wyraźnie się zmienia. Mamy coraz więcej słonecznych dni, choć przeplatają się one np. z nagłym gradobiciem albo zamiecią śnieżną. Raz jest 10 stopni na plusie, ale w nocy wciąż zdarzają się przymrozki.
Najważniejsze jednak, że dzień staje się dłuższy.
A potem niespodziewanie nagle zjawia się wiosna. Wraz z jej nadejściem nasz rytm dobowy zmienia się.
Rytm dobowy - co to jest
Rytm dobowy trwa w przybliżeniu 24h. To cykl aktywności organizmu, na który składają się procesy fizjologiczne, zmiany hormonalne i inne procesy wewnętrzne, które pozwalają nam się dostosować do pory dnia (np. wytwarzać melatoninę wieczorem, aby móc dobrze spać).
Każdy organizm żywy ma swój unikalny rytm dobowy, zwany chronotypem.
Dlatego różnie reagujemy na zmiany w otoczeniu.
Rytm dobowy regulowany jest przez układ nerwowy, a dokładnie obszar, który mieści się ponad skrzyżowaniem wzrokowym. Dlatego zwiększenie ilości światła dziennego, które ma miejsce podczas przesilenia wpływa na nasze samopoczucie, często też zakłócając poziom hormonów snu.
Z zaburzeniami rytmu dobowego wiążą się także inne zmiany w funkcjach życiowych: zmiany metabolizmu, w narządach endokrynnych, w układzie krwionośnym i nerwowym. (źródło: https://neuroexpert.org/wiki/rytm-dobowy/)
Przesilenie wiosenne, a medycyna chińska
Medycyna chińska utożsamia nadejście wiosny z elementem Drzewa – zgodnie z teorią 5 Elementów/Żywiołów, które wpływają na nasze funkcjonowanie i moc życiową.
Żywioły (Ogień, Woda, Metal, Ziemia i Drzewo) są we wszystkim, co nas otacza. A także w nas samych.
Z Drzewem łączą się m.in. ruch, równowaga, przebudzenie, wiosna, wzrok, a także wątroba oraz pęcherzyk żółciowy.
Wątroba to dla Chińczyków bardzo ważny organ, odpowiadający za nasz wewnętrzny ogień. Wątroba lubi ruch – wolność. Długie siedzenie nie sprzyja jej. Tłamsi jej energię (qi). Skurczona wątroba objawia się złością i agresją (na Zachodzie także mówimy, że kogoś, kto jest wiecznie zły zżera żółć). Żle funkcjonująca wątroba sprawia, że brakuje nam energii.
Jakie dolegliwości mogą towarzyszyć Ci podczas przesilenia?
Jakie dolegliwości mogą towarzyszyć Ci podczas przesilenia?
- problemy ze snem i zmęczenie
- rozdrażnienie i spadek nastroju
- bóle głowy / migreny
- rozregulowanie cyklu miesiączkowego
- napięcia mięśniowe
- problemy z trawieniem
- zmiany w temperaturze ciała
źródło: https://www.migrainedisorders.org/cluster-headaches-seasonal-impact/
Przesilenie wiosenne - jak sobie radzić
Detoks - czy ma sens?
Jeśli myślisz, że istnieje złoty środek (np. tzw. detoks), który w magiczny sposób pomoże pozbyć się Twojej wątrobie nagromadzonych toksyn, to niestety musimy cię rozczarować.
Nie ma ani leków, ani suplementów, które wyciągną odłożone w wątrobie metale ciężkie, a jeśli jakieś produkty na rynku to obiecują, to raczej są obietnice bez pokrycia. Nie ma również jednoznacznych badań, które wskazywałyby, że praktykowanie diet detoksykujących służy wątrobie.
Żadna modna “dieta detoksykująca” podczas której pijesz tylko zielone soki nie oczyszczą wątroby. Niektórym osobom mogą wręcz zaszkodzić (np. cukrzykom, osobom, które mają problemy z nerkami, czy uszkodzenia wątroby).
Poza tym, żeby wiedzieć czego chcemy się pozbyć, powinnismy najpierw wiedzieć jaki jest stan wyjściowy.
Post okresowy - nie zawsze pomocny
Owszem, m.in. post przerywany pomaga regulować gospodarkę hormonalną i pobudzić organizm do uruchomienia procesów autofagii. Łagodzi tez objawy chorób autoimmunologicznych.
Post jest pomocny w zaburzeniach trawienia.
Jednak w okresie przesilenia wiosennego, kiedy czujemy się rozdrażnieni, zmęczeni i senni, niejedzenie może nie być najlepszą taktyką i tylko nasili złe samopoczucie.
Dieta na przesilenie wiosenne
Wątroba nie lubi ciężkich potraw. W okresie wiosennym dobrze dać jej chwilę wytchnienia. Chińczycy zalecają dbanie o wątrobę poprzez zmianę diety na lżejszą (więcej warzyw, mniej ciężkich mięs) w okresie przesilenia oraz włączenie niektórych szczególnych ziół i przypraw.
Przesilenie wiosenne – te produkty włącz do jadłospisu:
- Czerwone mięso najlepiej zamienić na ryby i drób.
- Do diety, nawet diety low-carb można także włączyć rośliny strączkowe. Najmniej węglowodanów netto mają: tofu, edamame, soczewica czerwona, zielona fasolka.
- Olej MCT w diecie low-carb jest źródłem szybko dostępnej energii i jest łatwo przyswajany – nie obciąża wątroby, tak jak inne tłuszcze. W każdej diecie, MCT C8 wpływa pozytywnie na mózg podnosząc poziom ketonów i dostarczając dodatkowej energii mitochondriom. Nie jest to żadna magia – po prostu MCT działa, a zwiększenie koncentracji i energii są odczuwalne.
- Zielone warzywa – brokuły, jarmuż, szpinak, kapusta pack choy – wykazują silne działania antyoksydacyjne. Wzmagają działanie enzymów trawiennych. Są bardzo pożądane w diecie w okresie przesilenia.Możesz je spożywać w formie smoothie, lub samodzielnie. Mają najmniejszą zawartość węglowodanów w porównaniu z innymi warzywami. Można je także spożywać (w ograniczonej ilości, ale wciąż) na diecie keto (zobacz: warzywa na diecie keto).
- Sok z cytryny – Badanie na myszach wykazało, że sok z cytryny hamuje wywołany m.in. alkoholem wzrost poziomów markerów marskości wątroby.
- A teraz coś, co ucieszy amatorów czekolady. Gorzka czekolada – w 2016 r. zbadano 1153 osoby żyjące w Luksemburgu i odkryto, że codzienne spożywanie czekolady może poprawić enzymy wątrobowe i chronić przed insulinoopornością. źródło:(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26983749/)
Zioła i przyprawy, które pozytywnie wpływają na wątrobę
Choć medycyna zachodnia podchodzi sceptycznie do niektórych chińskich ziół, to jednak zgadza się, że niektóre produkty mają pozytywny wpływ na wątrobę. Jakie?
- Żeń-szeń – ma działanie przeciwzapalne i może zmniejszać negatywne działanie toksyn, wirusów i alkoholu na wątrobę; jednak potrzebne są dalsze badania / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8073814/
- Korzeń lukrecji – ma właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Saponina – glicyryzyna jest głównym składnikiem aktywnym korzenia lukrecji. Badanie przeprowadzone na 66 osobach ze stłuszczeniem wątroby wykazało, że przyjmowanie 2 g ekstraktu z korzenia lukrecji dziennie przez 8 tygodni znacznie zmniejszyło markery martwicy komórek wątroby. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8073814/
- Kurkumina – również ma silne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, zmniejszające markery stanu zapalnego oraz otłuszczenie wątroby.
- Imbir – może mieć również działanie przeciwutleniające. Przegląd systematyczny i metaanaliza badań wykazały, że imbir może mieć wpływ na obniżenie poziomu triglicerydów (TG) i cholesterolu całkowitego (TC).
- Mniszek lekarski – znana ze swoich właściwości żółciopędnych, moczopędnych i przeciwzapalnych. Badania na myszach wykazały ochronne działanie ekstraktów z mniszka lekarskiego, zwłaszcza w przypadku stłuszczenia wątroby.
Co ciekawe, jeśli chodzi o ekstrakt z nasion ostropestu plamistego, choć popularny w aptekach i internetowym kanale sprzedaży suplementów, jego skuteczność w poprawie funkcjonowania wątroby niekoniecznie została potwierdzona badaniami.
Przesilenie wiosenne - zadbaj o odporność
Kurkumina, imbir, oraz olej MCT dobrze wspierają odporność organizmu działając przeciwzapalnie.
Dodatkowo olej MCT ma silne właściwości przeciwgrzybiczne – warto brać go choćby profilaktycznie, jeśli zmagasz się z nawrotami infekcji grzybiczych, a te częściej zdarzają się w okresie przesilenia.
Jak jeszcze zadbać o odporność?
Witamina D – wraz z przesileniem nie powinniśmy kończyć suplementacji witaminą D. Choć słońca coraz więcej, wciąż trudno przyswajać nam witaminą D przez warstwę ubrań, szalików i czapek. Powinniśmy kontynuować suplementację mniej więcej do końca kwietnia.
Aktywność fizyczna i ruch na powietrzu – marzec i kwiecień to niestety czas zwodniczych zmian pogody. Wiatry, deszcze nie sprzyjają jeszcze dłuższem przebywaniu na zewnątrz , ale spacery w pierwszych promieniach słońca jak najbardziej pomogą w odzyskiwaniu równowagi i przyzwyczajaniu się do nowej pory roku.
Dużo snu – w okresie przesilenia wiosennego osoby wrażliwsze na zmiany rytmu dobowego zaczną odczuwać problemy ze snem – być może graniczące z bezsennością. Jeśli jesteś jedną z nich, szczególnie zadbaj o dobrą higienę snu. Pomocne mogą być tu wczesne kładzenie się do łóżka; ograniczenie czasu przed ekranem komputera, telefonu; porządne wietrzenie sypialni przed snem; wyregulowanie poziomu insuliny poprzez np. ograniczanie węglowodanów w ostatnim posiłku dnia (więcej możesz przeczytać tu: https://nutriprime.pl/problemy-z-zasypianiem-sprobuj-diety-low-carb).
Podsumowanie
W okresie przesilenia wiosennego bądź dla siebie wyrozumiała/y. Obserwuj swój organizm, aby rozpoznawać jego potrzeby. Twój dobrostan psychiczny będzie zależał od tego, czy będziesz umiał/a zadbać o siebie z troską i cierpliwością. Odpowiednia dieta, dużo snu i aktywność fizyczna to techniki, które będą w tym okresie pomocne – zarówno dla ciała, jak i umysłu.
Z suplementów wybieraj te naturalne o sprawdzonym działaniu. Olej MCT to 100% energii z kokosa, która w tym szczególnym okresie po prostu pomoże Ci lepiej realizować codzienne działania i uniknąć dużych spadków aktywności w ciągu dnia.
Chciał(a)byś coś dodać? Skomentuj poniżej!